Τα περισσότερα παιδάκια προσχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να προφέρουν κάποιους φθόγγους κι’ αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις όσο το παιδί μεγαλώνει τόσο πιο καθαρά αρθρώνει τις λέξεις.  Η προσχολική ηλικία είναι μία κρίσιμη περίοδος στην εξέλιξη του λόγου επειδή διάφοροι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν «σύγχυση» στο παιδί, όπως λ.χ. ο λόγος του να επιβραδυνθεί  επειδή επηρεάζεται από το μικρότερο αδερφάκι ή επειδή μιμείται κάποιο παιδάκι που δεν μιλάει καθαρά στο σταθμό. Σε γενικές γραμμές, μέχρι και την ηλικία των 4 δεν υπάρχει λόγος οι γονείς να απευθυνθούν σε ειδικό εάν δεν συντρέχει σοβαρή καθυστέρηση ή πρόβλημα στην ομιλία του παιδιού.

Φτάνοντας όμως στα 5, αν το παιδάκι επιμένει να έχει κάποιο πρόβλημα στο λόγο ή αν δεν έχει σημειωθεί καμία βελτίωση στην ομιλία του, τότε είναι καιρός να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό. Η πρώιμη αναγνώριση και αποκατάσταση διαταραχών ακοής, λόγου και ομιλίας μπορεί να προλάβει προβλήματα στη συμπεριφορά, τη μάθηση και την κοινωνικοποίηση του παιδιού.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα;
Ψεύδισμα Το απλό ψεύδισμα προκύπτει στο λόγο επειδή η γλώσσα του παιδιού μπαίνει ανάμεσα στα δόντια. Είναι ένα φυσιολογικό στάδιο που περνάνε όλα σχεδόν τα παιδιά και ξεπερνιέται με το χρόνο δίχως να είναι εύκολο να προσδιορίσουμε ακριβώς το πότε. Σε γενικές γραμμές πάντως, αργεί να φύγει. Συνήθως γύρω στα 6 τα περισσότερα παιδάκια καταφέρνουν να προφέρουν το «σ» καθαρά. Ένας άλλος τύπος ψευδίσματος, ο πλάγιος σιγματισμός, προκύπτει όταν η γλώσσα τοποθετείται στο πλάι, οπότε ο αέρας φεύγει από την άλλη πλευρά με αποτέλεσμα το σίγμα να ακούγεται κάτι ανάμεσα σε «σ» και «θ». Διορθώνεται με την παρέμβαση του ειδικού, ο οποίος με ασκήσεις και παιχνίδια μαθαίνει στο παιδάκι να τοποθετεί σωστά τη γλώσσα όταν μιλά.

Τραύλισμα Είναι είτε η επανάληψη συλλαβής («νε-νε-νερό»), είτε η διαταραχή της ροής της ομιλίας στο ξεκίνημα («θε-θέλω να πιω νερό»). Τέτοιου είδους μπλοκαρίσματα στο λόγο, αν δεν υπάρχει παθολογική αιτία, μπορεί να προκύψουν σε παιδιά που μιλούν γρήγορα, έχουν στρες ή πιέζονται από αυξημένες προσδοκίες.

Αδυναμία να προφέρει ορισμένους φθόγγους Μερικά παιδιά μεταξύ 4 και 5 δεν μπορούν να προφέρουν ορισμένα γράμματα, άλλοτε τα προφέρουν κι άλλοτε όχι ή έχουν περίεργη προφορά. Άλλα πάλι δεν μπορούν να προφέρουν δύο σύμφωνα μαζί όπως π.χ. στις λέξεις «τραπέζι», «σχολείο», «απλώνω».

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;
Για να προλάβετε τα προβλήματα ή να βοηθήσετε το παιδί να τα ξεπεράσει μόλις εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια τους:

▪ Καθιερώστε τη συνήθεια να μιλάτε στο παιδί αργά και καθαρά με τρόπο φυσικό.
▪ Μιλάτε συνεχώς στο παιδί, εκφράζοντας με λέξεις αυτά που βλέπει ή κάνει.
▪ Αντισταθείτε στον πειρασμό να εκλάβετε την ιδιαιτερότητα στην ομιλία -π.χ. ψεύδισμα- ως κάτι το χαριτωμένο. Μην επαναλαμβάνετε τις λέξεις που λέει το παιδί λανθασμένα.
▪ Βρείτε το χρόνο να ακούσετε το παιδί σας με προσοχή. Ανταποκριθείτε σε αυτό
που ειπώθηκε, ώστε το παιδί να καταλάβει ότι το ακούτε.
▪ Μην πιέζετε το παιδί σας να μάθει να μιλάει σωστά. Δεχτείτε κάποια λάθη στην ομιλία του καθώς το παιδί αναπτύσσεται.
▪ Μη ζητάτε από το παιδί να μιλάει πιο αργά ή να επαναλαμβάνει αυτό που είπε. Είναι προτιμότερο να μην αποκτήσει συνείδηση του πιθανού προβλήματος, γιατί η ομιλία του μπορεί να μπλοκάρει ακόμα περισσότερο. Αντίθετα, επαναλάβετε εσείς (σωστά) τις φράσεις που λέει αργά και καθαρά.
▪ Ελέγξτε την ακοή του παιδιού σας αν έχετε διαπιστώσει ότι χρειάζεται να επαναλαμβάνετε συχνά ή να μιλάτε δυνατά για να κερδίσετε την προσοχή του παιδιού σας.

Σε ποια ηλικία μπορεί να προφέρει τους φθόγγους;
Ο λόγος για τον οποίο το παιδί σας δεν μιλάει ακόμα σωστά μπορεί να είναι πως είναι ακόμα μικρό για να προφέρει κάποιους φθόγγους ή διφθόγγους. Εδώ μπορείτε να δείτε σε ποια ηλικία έχει αναπτύξει την ικανότητα να προφέρει καθαρά το…

…δ  5,5 ετών
…ζ  4,5 ετών
…θ  5,5 ετών
…λ  3,5 ετών
…ρ  5,5 ετών
…σ  3 – 3,5 ετών
…τζ  4 – 4,5 ετών
…τσ  3 – 3,5 ετών